Saturday, October 6, 2007

Remedial Questions

Palihug tubaga pinaagi sa imong blog:

1.) Angay bang taktakon o suspensuhon lang ang sakop sa media nga masakpang namakak sa iyang pagbalita? Ngano man?
> Sa akong opinyon, angay lang nga taktakon o suspensuhon ang sakop sa media nga masakpang namakak sa iyang pagbalita kay ang media man ang gisaligan sa mga katawhan. Unsaon nalang pagsalig sa mga katawhan kung ingon ana man gali nga bakak lang ang ibalita sa media. Angay sad nga taktakon o suspensuhon kay kini anaa man gyud sa "rules and regulations" sa usa ka kompanya. Ang pagkamatinod-anon usa ka hiyas nga angay ipalambo pa gyud sa media.

2.) Angay bang hinayunon ang piniliay sa barangay ug Sangguniang Kabataan karong Oktubre 29? O iuswag ni unya sa 2009? Ngano man?
> Para nako, mas mouyon ako nga iuswag ang piniliay sa barangay ug sangguniang kabataan sa tuig 2009 kay aron "mas-maprove" pa nila ang ilang mga serbisyo. Kung nahimo man gani ni Presidente Gloria Arroyo nga iuswag ang iyang termino unsa na kaha ang piniliay sa barangay ug sangguniang kabataan?

3.) Uyon ka ba nga did-an nang mga artista nga napili sa nagkalainlaing katungdanan sa kagamhanan (lokal o nasudnon man) sa paghimo o pag-apil og pelikula o programa sa telebisyon? Ipatin-aw ang imong baruganan.
> Para naku, uyon ako nga did-an ang mga artista nga napili sa nagkalainlaing katungdanan sa kagamhanan (lokal o nasudnon man) sa paghimo o pag-apil og pelikula o programa sa telebisyon kay aron mas mahatagan nila ug atensyon ang ilang posisyon. Naay posibilidad nga kung dili sila did-an nga mag-apil-apil ug mga pelikula o programa matunga ang ilang atensyon sa ilang serbisyo, mabiyaan nya nila ug pagtagad ang ilang posisyon.

4.) Gikinahanglan ba nga himuon na sang compulsory (pinugsanay) ang pagkuha sa ROTC? Ngano man?
> Sa akong opinyon, sang-ayon ako nga himuon na sang "compulsory" ang pagkuha sa ROTC kay aron mas ma-abtik ug mas mahanda ang mga katawhan sa Pilipinas ma babae man o lalaki wala nay pili. Tungod pud niini naay posibilidad nga ang mga katawhan sa atong nasud wala nay maglanay-lanay sa paglihok.

5.) Kinsay angayng basulon sa pagsulbong sa mga kaso sa dengue? Katapolan nga manlimpiyo sa katawhan? Pagpabaya sa kagamhanan? Nagkagrabeng polusyon? Way klarong drainage system? Global warming? O may lain pang mga hinungdan? Ipasabot palihug ang imong tubag.

> Para naku, walay angay basulon sa pagsulbong sa mga kaso sa dengue. Kung naa man mao na kini ang mga katawhan sa panimalay. Ngano? Kay sa panimalay nag sugod ang kalimpyohan sa tanan. Kung gipadako sa ilang mga ginikanan nga hugawan ang mga anak di kahibalo manglimpyo daku gyud ang posibilidad nga ang batasan sa ilang mga anak hugawan ug tungod niini ang mga lamok ganahan ug hugaw mao manggitapok ug managhan. Paglimpyo sa panimalay o asa man ang pinaka importante para maminus-minusan o mawala na gyud ang issue mahitungod anang dengue.

studyante o istambay!

Matud nila, ang pag iskwela ang usa sa pinaka importanting butang na makuha nato. Mag huna-huna ko usahay kung naa ba'y pulos ang akong pag skwela. Kung nag tarung ba ko, kung ang pag skwela ba akong tuyo o ang pag suroy-suroy ra. Naa'y mga oras na tapulan ko mo skwela og maka huna-huna na wa jod abtan akong kinabuhi, pero daghan ang mo ingon na lingin ang kinabuhi sa taw, og kitang tanan pwede ma usab.
Pero dili jod malikayan, na sa atong pag skwela, naa'y mga taw na dili nato masaligan, mga liar, evil na mga taw. Pero bisan pa kung naa'y mga ing-ana, dapat gihapon kita mo tiwas sa atong pag skwela. Kung ma ilad man gani ta, dili nalang ta masuko, imbes mag sapot, mo ingon nalang ta og "charing! na ilad koh sa buing". In ana man jod nang kinabuhi sa istudyante, daghang pagsulay, mao kinahanglan solid ta og lawas aron ma kaya tanan pagsulay.
Dad-a ko Ginoo, sa dalan na tatung og ayaw ko pasagdi ma adto sa daotan. Gusto ko maka homan, og dili ko gusto na daghan ang no sulti nako og dili maayo. Labi na kung pangutan-on ko og, "Hoy! Babaye! Studyante ka o Istambay?"

NGANONG SIKAT ANG BISROCK

Nganong sikat ang bisrock? Mao ni ang pangutana nga nagdula-dula sa akong huna-huna. Para nako sikat ang bisrock labi na sa mga Cebuano tungod kay dali ra kining masabtan. Lingaw sab maminaw sa bisrock bisan og binuang na ang uban. Sa uban nga mga kanta makarelate gyud ang usa katawo labi na kung ang kanta bahin sa gugma. Dali kaayo makakuha sa atensiyonsa tawo. Sa ako sab nga nabantayan pang-masa sab kaayo ang mga kanta. Ang mga bisrock nga kanta o ang buot pasabot niini aduna pud importansya. Kung unsa ang nasinati sa mga tawo gihimuan kini og kanta. Pinaagi niini mapagawas sa "song writer" ang iyang gibati kabahin sa mga butang-butang. Ang ubang mga kanta pu maka hatag og inspirasyon. Nindot pud og tukar ang bisrock nga mga kanta. Makalingaw gyud ang pagpaminaw sa bisrock kay dili gyud lisod sabton. Naa pud makat-onan sa pagpaminaw niini. Seryoso ug tinud-anay gyud ang uban nga mga kanta. Ang pagkahilig pud sa bisrock makatabang sa mga batan-on nga dili magapil-apil og mga "gang", "fraternity" ug makatabang og paglikay sa paggamit sa mga ginadiling drogas. Dili kay lingaw ra ang hinungdan nganong sikat ang bisrock kundi ang epekto niini ngadto sa mga tawo labi na sa kabatan-onan. Kitang mga bisdak dugay na kaayo tang sikat. Pa manila man o sa mga lain nasud naay mga bisaya makitan og mailaila. Dili kahibungan nga nagno sikat ang mga bisaya, tungod na sa atong batasan og mga lainlaing talento sa pagsayaw, pagkanta, mga composition sa mga kanta atong nahimo og kanang maayo manuwat. Ang usa sa pinakailado kung usa ka kabisaya kay ang atong pagkanindot sa tingog. Daghan na ang nailado aning talentoha, sila Vina Morales, Pilita Corales, Sheryn Reges, og ang atong very own nga usa ka teresyana nga si Raki Vega nga bago ra jud nakadawat og lain award og medal tungod sa iyang nindot nga tingog. Dili ra sad sila daghan pay uban pero wa pa lang na dicobre ang ilang talento.

huwaw


Kanus-a man mu uwan?
Hilak sa mga mang-uuma.
Huwaw.
Kanus-a man mu uwan?
Mu uwan ba jud?
Dili?
Cracked parched earth,
mamatay ang mga hayop,
Rot.
Birds are songless,
mostlong gone murag ang yuta.
Mag-abot ang itum nga
Kalangitan sa ibabaw
Uwan?
Tanang kasing-kasing nag-ampo ug
Naglaum sa uwan
Karon?
Clouds loom, dark, foreboding
Gigantic masses of Promise.
Nag kilat.
Nilabay ang mga clouds --
ug Storm.
Broken, weary, hopeless.
Downcast maghuwatgihapon mi.

Pambansang Awit

Pambansang Awit
Nasud nga magiliw,
Perlas sa silangananAlab sa kasing-kasing,
buhi sa akong dughanYutang gipili,
bayan sa mga bayaniSa manlulupig,
di gayud magpadaog
Sa dagat ug bungtod
Sa hangin ug sa langit nga bughaw
Aduna'y balak ug awit sa paglayang gimahal
Nagsinaw ang watawat sa kahayag sa atong tagumpay
ANg bitoon ug adlaw niya,
Bisag kanus-a di mag ngitngit.
Yuta sa kahayag sa gahom ug gugma
kinabuhi'y langit sa piling mo
Among kalipay kung aduna'y mang
apiang mamatay sa ngalan nimo.

Sunday, August 26, 2007

MIDTERMS SA COM 26

I. Pag-umol og baruganan.

1. Unsay imong paboritong landmark sa Sugbo? nganu man?
> Ang akong paboritong landmark sa Sugbo mao ang Sto. Nino church kay ang akong mahuna-hunaan kada bisita nako didto mao ang akong mga pangandoy sa kinabuhi diin kami lang duha ni Sr. Sto. Nino lang ang nasayod.

2.Sa imong tanaw, unsay mahitabo kon maabsuwelto si kanhi presidente Joseph Estrada? Ipasabot imong tubag.
> Para nako, kon ma-absuwelto man gani si kanhi Presidenti Joseph Estrada naay posibilidad nga siya mismo ang makatubag sa mga "issue" nga gibatok diha kaniya ug ang iyang mga supporters malipay gyud.

3. Sa imong tanaw, unsay makonbikto si kanhi presidenti Joseph Estrada? Ipasabot imong tubag.
> Para nako, magpadayon gihapon ang mga "issue" ug malipay ang mga taw nga naglagot gyud kaniya.

4. Palihug basaha ang atong nasudnong awit, Lupang Hinirang. Haom pa ba ni sa atong panahon karon? Ngano man? O nganong dili?
> Para nako, haom pa gihapon ang atong nasudnong awit kay gihatagan gihapon kini ug dakung importansya sa atong nasud. Maskin ania na kita sa ikatulong henerasyon kini nagpabilin gihapon nga isa sa mga bahandi sa atong nasud.

5. Uyon ka ba sa paghimong nasudnong bayani si Ninoy Aquino? Nganu man?
> Sa akong parti, dili ako uyon nga pagahimoong nasudnong bayani si Ninoy Aquino. Insakto na para kanako si Jose Rizal tungod sa iyang mga sinulat iyang gipamata ang mga Pilipino sa mgapagdaog-daog sa mga Kastila. Ulipon gihapon kita karon ug dili tungod ni Jose Rizal.

II. Pagsumoay ug Pagmugna:

Palihug paghimo og 10 ka sentences ginamit ang 10 sa mosunod nga mga pulong:

1.Pasayawa Ko, 'Day
> Nakahinumdom ko niadtong grade three pa ako nga ang akong gisayaw sa among klase mao ang Pasayawa Ko, 'Day.
2.Pangandoy sa mas sanag nga ugma
> Ang akong pangandoy sa mas sanag nga ugma mao ang makatiwas sa akong pag-eskwela ug makatabang sa akong inahan.
3. Ungo sa Naga
> Nakahinumdom ako niadtong bata pa ako nga ang akong lolo mag storya kanamo bahin anang ungo sa Naga.
4. Chicharon sa Carcar
> Chicharon sa Carcar ang ganahan kaayo nako kan-on karon.
5. Kabilin ni Lolo
> Ang barong nga naa pa sa among aparador kay usa sa mga nagpabilin ni lolo nga handumanan.
6. Si Ponso, ang taxi driver
> Si Ponso, ang taxi driver mao ang nakadawat ug dakong ganti sa pinaka matinud-anon nga taxi driver sa among dapit.
7. Bisag saging basta labing.
> Nahimoot ako sa akong ig-agaw kay ang iyang gihimong "motto" sa iyang kinabuhi mao ang bisag saging basta labing.
8. Puyra gaba
> Puyra gaba kaayo ang mga taw didto kay wala gyuy mga pamatasan.
9. Simbako
> Simbako!, ipalayo unata ako sa mga kadaotan ug kamalasan sa kinabuhi Ginoo, mao kan ang akong ampo ganiha.
10. Suruy-suroy sa Colon
> Ang pagsuruy-suroy sa Colon kauban ang akong suod nga mga higala ang usa sa among mga lingaw.

III. Pagsabot og Pagpasabot:
Isuwat ang imong paboritong Iningles o Tinagalog nga kanta. Dayon hubara sa Binisaya. Ipasabot ang kahulugan sa kanta. Ug nganong ni imong paborito?

> Ang akong paborito nga kanta kay :
I COULD NOT ASK FOR MORE
(EDWIN McCAIN)

Lying here with you
Listening to the rain
Smiling just to see the smile upon your face
These are the moments I thank God that I'm alive
These are the moments I'll remember all my life I found all I've waited for
And I could not ask for more
Looking in your eyes
Seeing all I need
Everything you are is everything to me
These are the moments I know heaven must exist
These are the moments I know all I need is this I have all I've waited for
And I could not ask for more

Chorus

I could not ask for more than this time together
I could not ask for more than this time with you
Every prayer has been answered
Every dream I have's come true
And right here in this moment is right where I'm meant to be
Here with you here with me
These are the moments I thank God that I'm alive
These are the moments I'll remember all my life
I've got all I've waited for
And I could not ask for more

Bisaya Version: WA NAKOY LAIN MAPANGAYO PA (EDWIN McCAIN)

Naghigda tapad nimo.
naminaw sa uwan
nikatawa sa pagkita nimo nga ni katawa
Mao ning mga panahona nga namalamat ko sa Ginoo nga buhi pako
Mao ning mga panghitaboa nga mahinumduman nako sa akong tanang kinabuhi
Nakita na nako tanan ang akong gihuwat
wa nakoy laing mapangayo pa
nagtanaw sa imong mga mata
Nagtanaw sa akong kinahanglan
Tanan nga ikaw kay tanan na para nako
Mao ning mga panahona
Nga kabaw ko nga tinuod naay langit
Mao ning panahona nga mao rani akong kinahanglan
Naa ra tanan akong gihuwat
Wa nakoy lain mapangayo pa

CHORUS

wa nakoy lain mapangayo kundi kani atong pagkuyog
wa nakoy lain mapangayo kundi kani oras nga kuyog nimo
tanan nakong giampo natinuod
tanan nakong damgo kay nahitabo
unya kaning panahona mao ni ang panahon nga dapat naa ko
naa kuyog nimo nga naa nako
mao ning mga panahona nga namalat ko sa Ginoo nga buhi pako
mao ning mga panahona nga mahinunduman nako sa tanan nakong kinabuhi
naa na tanan akong gihuwat
wa nakoy lain mapangayo pa

> I Could Not Ask for More, ang kanta nagpasabot mahitungod sa pagkakontento sa mga grasya nga imong nadawat sa kinabuhi.
> Nahimong isa sa mga ganahan nako ni nga kanta kay always nako ni nga gusto idedicate sa akong mga minahal sa kinabuhi nga ako mapasalamaton kaayo nila ug kontento na.

IV. Madyik:
kon hatagan ka og usa lang ka gahom, unsay imong pilion ug unsay imong buhaton aron pagsulbad sa mosunod:
> Gusto ko mahimong female version ni Mr. Kupido

1. KAKABOS SA MGA PILIPINHON
> Akong panaon ang dughan sa mga adunahang mga taw para ilang ma-share ang ilang mga bahandi ug mahatagan ug trabaho ang walay trabaho.
2. PAGKABUNGKAG SA MGA PAMILYA
> Akong panaon ang dughan sa mga ginikanan nga nagkabuwag para magkahiusa ug balik.
3. ABORSIYON
> Akong panaon ang dughan sa mha inahan sa bata para dili na niya ipadayon ang pagpalaglag sa iyang inosenteng anak.
4. TERORISMO
> Akong panaon ang dughan sa mga terorista para gugma na ang mupatigbabaw sa ilang mga kasing-kasing.
5. KAHAKOG
> Akong panaon ang dughan sa mga tawong hakog para matandog ang ilang mga kasing-kasing para makabalo na sila mushare.

V. Tambag:
Kon ikaw si Pres. Gloria Macapagal Arroyo, Unsay imong buhaton sa nahibiling tulo ka tuig sa imong termino sa mosunod nga mga natad:

1. EKONOMIYA
> Magbantay sa mag hakog nga mga politiko og magbantay sa mga ilang gipanggasto, e lessen ang corruption para mulambo sad ang ekonomiya.
2. POLITIKA
> E ban ang mga political dynasty para maka serbisyo sad ang mag tao nga deserving mo serbi sa nasud.
3. KULTURA
> E showcase permi ang atong kultura para dili malimtan sa mga batanon.
4. KALIKOPAN (environment)
> Patrolan ang mga kakahoyan para wala nay mga illegal logging.
5. AMNESTIYA SA MGA REBELDE
> Hatagan og chansa para daghan mga npa dili na magrebelde sa nasud.

Sunday, August 5, 2007

*** Makaayo o Makadaot ba sa nasud ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan?

ANSWER:
Para nako, ang pagpamugos sa pipila ka Sugbuanon sa pag-awit sa Lupang Hinirang sa ilang kaugalingong pinulongan makadaot. Makadaot tungod kay naay posibilidad nga dili na magkasinabot ang mga taw tungod kay ang Lupang Hinirang awiton man sa tinagalog samtang ang kaugalingong pinulongan sa Sugbuanon awiton sa binisaya.

1.) Unsay imong tan-aw sa lista ni Pigafetta sa pipila ka mga pung sa mga Sugbuanon nga iyang nadunggan niadtong 1521? Nakatabang ba ni nimo sa pagtugkad sa sinugdanan sa Cebuano Language?

ANSWER:
Makatabang kaayo para nako ang mga pipila ka mga pung nga nadunggan ug nalista ni Pigafetta niadtong 1521 tungod kay tungod niini mas nadugangan ang akong kaalam ug mas nasabtan nako ang mga Sugbuanong pinulongan.


2.) Angay pa bang ipadayon ang kampanya paghimo sa Cebuano nga national language? Ngano? O Nganong dili?

ANSWER:
Para nako, angay pang ipadayon ang pagkampanya bahin sa paghimo sa Cebuano nga atong national language tungod kay ang mga Bisaya mismo ang nakadaghan sa popolasyon sa atong nasud.

3.) Unsay imong tan-aw, nganong kasabot ug kamaong mosulti og Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo?

ANSWER:
Para nako, makasabot ug kamaong mosulti ug Cebuano ang mga lalawigan gawas sa Sugbo tungod kay binisaya man sad ang ilang mga pinulongan sama sa mga lugar nga Bohol, Negros Oriental, ubang parte sa Leyte, isla sa Samar ug sa Mindanaw.

*** Palihug hatagi ko sa Iningles sa mosunod nga mga pung nga Cebuano:
Buhilaman
- civilization
Nataran - yard
Lapalapa - sole of the foot
Tangkugo - back of the neck
Kalalim - abyss
Kasilinganan - vacinity
Balangay - suburb
Pakigbisog - encourage
Paningkamot - effort
Tingusbawan - ambition